This post is also available in:
English
Wpisany przez Marco Ramerini. Przetłumaczone przez: Krzysztof Bylinowski
Na początku XIX wieku, rosyjscy handlarze futrami zakładali centra handlowe od Syberii aż po kontynent Ameryki Północnej, zaś rosyjskie statki handlowe regularnie kursowały przez północny Pacyfik. W styczniu 1815 roku, okręt Bering, rosyjsko-amerykańskiej firmy, który handlował futrami w zamian za żywność na terenach wysp hawajskich rozbił się w Waimea na wyspie Kauai. Okręt wraz z towarami został skonfiskowany przez Kaumualiiego – króla Kauai. W ślad za tym wydarzeniem firma wysłała na miejsce swojego agenta Georga Antona Schäffera (był to niemiecki chirurg z jednego z okrętów), aby na drodze dyplomatycznej odzyskał utracone przez kompanię dobra.
Misja Schäffera miała za zadanie zyskać przychylność Kamehamehy I, któremu Kaumualii był podległy od roku 1810. Faktycznym celem misji i przyjaźni Schäffera z Kamehamehą I było zyskanie jego poparcia dla odzyskania zarekwirowanego towaru. Pomimo sprzeciwu grupy amerykańskich handlarzy, którzy byli darzeni przez Kamehamehę zaufaniem, na początku roku 1816 Schäffer otrzymał prawa do połowu, hodowli zwierząt oraz możliwość budowy placówki handlowej na Oahu.
Kamehameha I nie wsparł go jednak w odzyskaniu utraconych towarów. Georg Anton Schäffer miał jednak plan alternatywny: w maju 1816 Schäffer przybył na Hawaje, następnie na Kauai, próbując rozmów bezpośrednio z Kaumualiim. Tym razem odniósł sukces w zagwarantowaniu firmie płatności za skonfiskowane towary.
1 lipca 1816 Schäffer zawarł również sekretną umowę z Kaumualiim, w której zobowiązywał się do dostarczenia broni i okrętów potrzebnych do inwazji na wyspy Oahu, Lanau, Maui, Molokai, które Kaumualii uważał za swoje. W zamian za to Kaumualii zaoferował Rosjanom połowę wyspy Oahu i sandałowce wysp Oahu i Kauai. Ponadto Rosjanie otrzymali pozwolenie na budowę fabryk na wszystkich nowo podbitych przez Kaumualiiego wyspach.
W Hanalei (Princeville) Schäffer otworzył placówkę handlową i rozpoczął budowę domu. 12 września 1816 rozpoczął prace nad wznoszeniem fortyfikacji fortu Elizabeth nad urwiskiem przy ujściu rzeki Waimea. W październiku 1816 roku w Hanalei skontruowano dwa nasypy fortyfikacyjne – jeden nazwany Fort Alexander – nazwany tak ku czci cara – drugi zaś to tak zwany Fort Barclay. Samo Hanalei zostało przemianowane na Schäfferthal.
Fort Elizabeth jest jedynym rosyjskim fortem na terenie Hawajów, który przetrwał do dzisiejszego dnia. Jest usytuowany na wschodnim brzegu rzeki Waimea, tuż przy jej ujściu. Jego budową zajmowała się wspomniana rosyjsko-amerykańska firma wraz z królem Kauai – Kaumualiim, w latach 1816-1817. Georg Anton Schäffer zaprojektował fort i kierował pracami, podczas których sama praca fizyczna była wykonywana przez ludność hawajską. W czasie prac konstrukcyjnych, Schäffer oraz jego załoga otrzymali informację, że zostają wydaleni z Oahu w wyniku zbudowania przez nich fortu i wzniesienia nad nim rosyjskiej flagi. W reakcji na tę działalność, jeszcze przed końcem roku, rdzenna ludność Hanalei wzniosła bunt i zburzyła fort na ich terenie, spaliła świeżo zbudowaną destylarnię przy okazji zabijając jednego z pracowników Schäffera.
8 maja 1817 Rosjanie zostali wydaleni z terenu Hawajów i ludność rdzenna przejęła kontrolę nad pozostałym fortem, wykańczając jego budowę oraz dodając pewne własne modyfikacje. Fort był wykorzystywany przez Hawajczyków aż do roku 1864, kiedy to został z rozkazu hawajskiego rządu rozmontowany.
Heksagonalny, podobny w kształcie do gwiazdy fort, posiadał mury liczące 3,66 metra wysokości i 91,44 metra średnicy. Składał się z trzech warstw: nasypu ziemnego, warstwy skał wulkanicznych oraz mocno ubitej warstwy ziemnej z kamiennym chodnikiem na szczycie. Kompleks zawierał wartownię, magazyn, koszary, stanowisko armat oraz faktorię. Obecnie pozostały jedynie szczątki jego ścian zewnętrznych.
LITERATURA:
– Various Authors “Russian Fort Elizabeth, 1815-1864” State of Hawaii
– Pierce, Richard “Russia’s Hawaiian Adventure, 1815-1817” 1965
This post is also available in:
English